Motywacja do działania

W moim województwie zaczął się drugi semestr. Młodzież przyszła, przywitała się, uśmiechnęła i… pomarudziła.

Że krótkie ferie,

Że mało wypoczęli,

Że trzeba się „znowu uczyć”…

No właśnie. Nauka. Ta czynność przez dużą część znajomych mi uczniów postrzegana jest jako coś zbędnego, niepotrzebnego, „zatruwającego” wręcz ich życie. Dlaczego z moich doświadczeń wynika, że duży udział ma tutaj fakt opierania się na motywacji zewnętrznej, a nie wewnętrznej.

W skutecznej nauce bardzo ważne jest dbanie o odpowiedni poziom motywacji. Jeśli nie widzimy konkretnego celu, który mógłby nami kierować i przypominać po co właściwie coś robimy, to nie przykładamy się do tego tak, jak moglibyśmy. W związku z tym wzbudzanie motywacji wewnętrznej, czyli tej niezależnej od nagród czy pochwał, jest celem, który przyświeca nauczycielom, psychologom czy pedagogom. Ten rodzaj wewnętrznego ukierunkowania jest pożądany, gdyż dzięki niemu przyswajana wiedza ugruntowuje się, utrwala a potem skutecznie służy – w przeciwieństwie do motywacji zewnętrznej i starej reguły „3Z” czyli „zakuć, zdać, zapomnieć”. Każdy człowiek, który naucza, ma opanowane sposoby jakich może użyć aby wspierać podopiecznych podczas nauki oraz przebywania w procesie motywacji wewnętrznej. Dzięki uprzejmości wydawnictwa Psychologia Dziecka.org mogę pokazać Wam narzędzie zaprojektowane przez panią Darię Jęczmińską „Jak obudzić w nastolatku motywację wewnętrzną”, które może posłużyć do poszerzenia repertuaru posiadanych pomysłów wspierania dzieci w procesie nauki.

Ta pozycja to zbiór 52 ćwiczeń proponowanych do wzbudzania optymalnej motywacji wewnętrznej. Autorka zachęca nas do wykonywania tych zadań w systemie zależnym od potrzeb młodego człowieka (lub grupy młodzieży), gdyż dobranie odpowiedniej struktury metod jest najskuteczniejszą formą wsparcia. W 10 następujących po sobie rozdziałach możemy znaleźć następujące treści.

1. „Moje Logo”. Zawiera się tutaj ćwiczenie startowe, nastawione na zaciekawienie oraz przedstawienie siebie przez nastolatka.
2. „Motywacja”. Ten rozdział to omówienie znaczenia tego pojęcia, rozróżnianie go pod kątem pojęć zewnętrzna / wewnętrzna, określanie poziomu własnej motywacji i tego co ją wspiera oraz obniża, zapoznanie się z motywującymi hasłami, piosenkami, jak również odkrywanie swojego potencjału.
3. „Motywacja do nauki”. W tym dziale zapoznamy się z techniką SOFT, która wspiera w opisie aktualnych sytuacji problemowych. Dzięki określeniu tego młody człowiek zastanowi się co jest zadowalające, co warto zmieniać oraz w jakim zakresie, jak również określić szanse i zagrożenia związane z podejmowaną zmianą w systemie nauki. Dodatkowo możemy ustalić co sprzyja nauce i jak się wyciszać, aby móc się skupić na przyswajaniu wiedzy.
4. „Kwestionariusze”. Autorka proponuje tutaj 3 psychozabawy, które pozwolą określić: stan zaspokojenia 3 potrzeb (autonomii, relacji oraz kompetencji) mogących mieć wpływ na siłę motywacji, poziom ciekawości oraz poziom prokrastynacji.
5. „Przekonania”. Sposób, w jaki nastolatek o sobie myśli może wpływać na wielkość podejmowanego wysiłku, a tym samym poczucie skuteczności. Skonfrontowanie młodego człowieka z jego sposobem myślenia o sobie poprzez zbadanie jego zdania między innymi na temat własnych możliwości, talentów oraz tego, jaki chciałby być („ja idealne”), będzie pomocne w kreowaniu postawy skuteczności i nastawienia na rozwój.
6. „Flow”. Flow, będący stanem pochłonięcia danym zadaniem w takim stopniu, że świat zewnętrzny przestaje mieć na ten moment znaczenie, to zjawisko wzmacniające wytrwałość i pobudzające kreatywność. Aby ono zaistniało, muszą być spełnione pewne warunki. Młody człowiek musi mieć jasno określony cel, dopasowany do swoich możliwości, jego uwaga i kontrola sytuacji musi koncentrować się na zadaniu, co wpłynie na poczucie jedności z otoczeniem. Jak dojść do takiego stanu możemy przeczytać właśnie w rozdziale szóstym.
7. „Wartości”. Jasne określenie wartości pozwala nie tylko na spędzanie życia w oparciu o to, co dla nas najważniejsze, ale również pokazuje nam cele ważne z tego punktu widzenia, co ukierunkowuje i wzmacnia dążenie do ich realizacji, a tym samym motywację. Wykonanie ćwiczeń dotyczących tego tematu będzie kolejnym krokiem we wzmacnianiu tego ważnego dla ludzkiego życia składnika.
8. „Wewnętrzny krytyk”. Młodzi ludzie mają tendencję do surowego i oceniającego siebie myślenia. Często postrzegają świat w sposób czarno – biały, ze szczególnym ukierunkowaniem się na pesymizm, demotywowanie się i skupianie na porażkach. Głos „wewnętrznego krytyka” przeżywają jako coś przesądzającego i ostatecznie ich określającego. Praca nad zrozumieniem znaczenia tego zjawiska oraz dostrzeżenie w nim potencjału, a w związku zmiana perspektywy tego postrzegania to clue tego rozdziału.
9. „Cel”. Postawienie sobie jasnych celów jest kluczowe do osiągania postępów. Jeśli są one wartościowe i zahaczają o stan flow, to będą łatwiejsze do urzeczywistnienia. Rozdział dziewiąty wspiera w planowaniu tych celów, opierając się przy tym o znaną w nurcie trenerskim metodę SMART, dążenie do marzeń, nagradzanie siebie oraz pytania o priorytety.
10. „Wizualizacje”. Ostatni rozdział podpowiada nam metody mające wydobywać i utrzymywać motywację wewnętrzną poprzez wyobrażanie sobie odpowiednich obrazów, pobudzających przyjemne emocje, dzięki czemu młody człowiek chętniej zaangażuje się w zmiany.

Pojęcie motywacji wewnętrznej jest więc szeroko zaopiekowane, jak również wspierane przez bardzo istotne tematy pokrewne. Możliwość swobodnego doboru ćwiczeń, wybierania rozdziałów i kolejności ich realizacji jest ważne z punktu widzenia posiadanego na to czasu, specyfiki zajęć (godzina wychowawcza, zajęcia rewalidacyjne, zajęcia z zakresu pomocy psych-ped) czy osoby prowadzącej. Wszystko to podane w kolorowej formie, niezależnych, aczkolwiek łączących się ze sobą kart pracy.

Jeśli więc szukacie narzędzi do wzbudzania i utrzymywania motywacji wewnętrznej, które będą podane w formie kart pracy, to zajrzyjcie do tej pozycji. Myślę, że każdy może znaleźć w niej przydatne dla siebie treści.