Na rynku istnieje obecnie wiele pozycji, poświęconych teorii i praktyce Stosowanej Analizy Zachowania. Jakiś czas temu pisałam o jednej z nich, skierowanej bardziej do rodziców. Dzisiaj opowiem wam o najnowszej pozycji Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego, poświęconej terapii dzieci z ASD. To „Skuteczna terapia dziecka z autyzmem” doktor Anny Budzińskiej wydane przez GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Co znajdziemy w środku?
Przejrzysty podział na wiele krótkich rozdziałów, każdy poświęcony stricte jednemu zagadnieniu. Dzięki temu nie trzeba wertować całej książki w celu odnalezienia konkretnej treści. Taki układ pozwala również na czytanie rozdziałów w dowolnej kolejności, gdyż każdy z nich stanowi odrębną całość i zawiera odnośniki do innych, powiązanych z nim, rozdziałów.
Na początku odnajdziemy krótkie przypomnienie o podstawowych symptomach, które pozwalają na postawienie diagnozy ASD (należy jednak pamiętać, że każde dziecko jest wyjątkowe i w różnym stopniu nasilenia oraz kompilacji mogą występować dane cechy). Jak wiadomo, moment jej postawienia jest bardzo stresujący dla rodziców dziecka z zaburzeniami. Poszukują wtedy terapii, która będzie skuteczna i dostępna. Jej skuteczność powinna być również udowodniona naukowo, dzięki czemu oddziaływania przez nią sugerowane przyniosą określone rezultaty. Stosowana Analiza Zachowania skupia się na rozwijaniu sfer deficytowych, generalizacji i utrzymaniu wyuczonych umiejętności oraz zmniejszaniu ilości zachowań utrudniających uczenie się i owocne funkcjonowanie. Na potwierdzenie w książce znajdziemy wspomnienie najważniejszych badań naukowych, dowodzących jej skuteczności.
Aby jednak możliwe było skorzystanie z efektów, jakie daje odpowiednie stosowanie technik wyżej wspomnianego podejścia, należy wdrożyć odpowiednie kroki, a są to:
1. Uczestniczenie dziecka w terapii indywidualnej, podczas której rozwijane będą podstawowe umiejętności.
2. Planowanie interakcji z rówieśnikami.
3. Wdrażanie dziecka do jego naturalnego środowiska, dzięki czemu będzie generalizować nauczane umiejętności.
4. Angażowanie rodziców w terapię.
5. Opracowanie programu edukacyjno – terapeutycznego, opartego na sferach deficytowych.
6. Przekazanie wiedzy dotyczącej pracy z dzieckiem wszystkim osobom, uczestniczącym w prowadzeniu jego terapii.
7. Przebywanie pod superwizją całego zespołu pracującego z dzieckiem.
8. Dokumentowanie wyników pracy w celu monitorowania zmian i wprowadzania ewentualnych modyfikacji, które pozwolą skuteczniej realizować programy edukacyjne.
Autorka w sposób szczegółowy omawia składowe każdego z tych punktów. W treściach jej dzieła odnajdziemy między innymi propozycje narzędzi do diagnozy deficytów, sposoby tworzenia programów edukacyjnych i zbierania danych, techniki możliwe do użycia do uczenia niezbędnych umiejętności życiowych i szkolnych, a także jak konstruować odpowiednie systemy motywacyjne i nagradzanie. Na temat spraw bardziej technicznych przeczytamy w rozdziałach poświęconych organizacji materiałów edukacyjnych i przestrzeni do zadań terapeutycznych.
„Skuteczna terapia dziecka z autyzmem” zawiera skondensowane i w przystępny sposób opracowane informacje na temat technik Stosowanej Analizy Zachowania. Dla początkujących terapeutów i psychologów jest wstępem do zgłębiania wiedzy z zakresu tej formy terapii behawioralnej. Dla doświadczonych stanowi opracowanie, do którego można sięgnąć, gdy będą potrzebować przypomnienia lub odwołania się do potrzebnych w danym momencie treści.
Pod spodem znajdziecie parę przydatnych infografik.
❗❗❗
Pamiętając o dyskusji, która kiedyś wynikła pod inną moją recenzją dotyczącą SAZ, chcę przypomnieć i PODKREŚLIĆ, że każde oddziaływanie z każdego nurtu, również tego, MUSI być dostosowane do możliwości dziecka, szanować jego indywidualność i uczucia. Nie bez kozery osoby ze spektrum zwracają uwagę, że bezrefleksyjnie stosowane metody behawioralne sprawiały im ból i cierpienie. Przywołują wiele niedopuszczonych sytuacji, między innymi, że:
❗Nie można bezrefleksyjnie traktować wszystkich stimmów dziecka jako niepotrzebnych – one mu pomagają poradzić sobie z nadmiarem stymulacji i emocjami.
❗Nie można traktować zachowania, które odbierane jest jako trudne wobec terapii, jako złośliwości czy złej woli – trzeba dążyć do jego zrozumienia i zobaczyć co się za nim tak naprawdę kryje, a nie bezrefleksyjnie karać.
❗Nie można zmuszać dziecka do sztywnego trzymania się programu, mimo widocznego zmęczenia i zniechęcenia. To my jesteśmy dla dziecka, a nie ono dla nas.
❗Należy być czujnym, dostosować każde oddziaływanie do dziecka, a przede wszystkim kierować się empatią podczas tej pracy.
❕Stosowana Analiza Zachowania ma być pomocna w nauce i opanowywaniu podstawowych umiejętności życiowych i społecznych. Ja wierzę, że można to osiągnąć w zrozumieniu i szacunku do naszego ucznia. Czerpać co najlepsze z tych technik, dopasowując wszystko do uczuć i potrzeb naszych podopiecznych.❕
‼️I jeszcze jedno: jeśli mamy świadomość, że ktoś prowadzący terapię dziecka zachowuje się nieetycznie, lub wręcz łamie prawo, zgłaszajmy to odpowiednim organom. Pamiętajmy, że mamy moc sprawczą!‼️