Stosowana Analiza Zachowania jako wsparcie rodziców dzieci autystycznych

Stosowana Analiza Zachowania jako wsparcie rodziców dzieci autystycznych

Stosowana Analiza Zachowania. Dla terapeutów, psychologów i pedagogów specjalnych ta nazwa na pewno brzmi znajomo, gdyż metody behawioralne, na których się opiera, mają zastosowanie w różnych sytuacjach: szkolnych, terapeutycznych lub domowych. Jednak również dla rodziców ten temat może stać się znajomy. WUJ wydał poradnik dla nich na temat strategii pomocnych w terapii autyzmu o nazwie „Wychowując dziecko z autyzmem”, napisany przez Victorię Boone, a o którym chcę dzisiaj opowiedzieć. 

Na początek warto w paru słowach wyjaśnić, czym właściwie jest Stosowana Analiza Zachowania. To metoda modyfikacji zachowania, skupiająca się na takiej zmianie środowiska (szeroko rozumianego), która sprawi, że jednostka poczuje się zachęcona do podejmowania pożądanych zachowań, a zniechęcona do trudnych lub negatywnych. Jest wiele sytuacji i możliwości, kiedy można ją zastosować: od nauki komunikacji, reakcji prospołecznych, aż do adaptacyjnych umiejętności życiowych. Wykorzystywane są przy tym typowe narzędzia terapii behawioralnej, między innymi:  

*ABC zachowania, czyli łańcuch: zmienna poprzedzająca – zachowanie – konsekwencja, 

 *wzmocnienia pozytywne, negatywne oraz różnicujące, 

 *kary – również pozytywne i negatywne (chociaż są omawiane, to autorka nie poleca ich do stosowania); 

 *wygaszanie.  

W koncepcji Stosowanej Analizy Zachowania duże znaczenie przykłada się do obserwacji dziecka, a przez to zrozumienie jego pozawerbalnej komunikacji. To dzięki niej rodzic dowiaduje się jaką funkcję pełni przejawiane zachowanie oraz na czym dziecku zależy i czego potrzebuje. Stanie się wtedy jasne, co jest wzmacniające, a więc jakich zachęt należy użyć, aby utrzymać pożądane zachowanie. Istotne jest także osobnicze dopasowanie oddziaływań terapeutycznych do potencjału i trudności dziecka – bierze pod uwagę jego indywidualność, podkreślając, że tylko wtedy działania rodzica odniosą pożądany efekt. 

Kolejnym istotnym elementem w terapii jest monitorowanie skuteczności podejmowanych działań, gdyż na tej podstawie uzyskuje się wiedzę na temat tego, co jest użyteczne, a co nie spełnia swojej roli. Omawiana pozycja obfituje we wskazówki jak tworzyć takie arkusze, a nawet oferuje gotowe tabele do skserowania i wypełnienia. 

Po zapoznaniu się z podstawowymi metodami i sposobami sprawdzania ich efektywności, ważne staje się zapoznanie z umiejętnościami związanymi z nauczaniem zachowań złożonych. Zachowania złożone to takie, których wykonanie wymaga więcej niż tylko jednej czynności (na przykład zakładanie kurtki). Dzięki rozpisaniu skomplikowanych umiejętności na mniejsze, opiekun może w bardziej precyzyjny i kontrolowany sposób nauczyć dziecko ważnych kompetencji życiowych. 

Omawiając skrótowo Stosowaną Analizę Zachowania nie można nie wspomnieć, że osoby ze spektrum autyzmu mają specyficzne trudności dotyczące funkcjonowania społecznego, między innymi związane z: 

 # indukcją (stosowanie jednej, wyuczonej reakcji w wielu sytuacjach, na przykład witaniem się słowem „cześć” w odpowiedzi na „cześć , „dzień dobry”, ale np też „jak się masz?”) oraz 

 #generalizacją bodźca (tendencją do reagowania w nowym otoczeniu w ten sam sposób, jakbyśmy reagowali w znanym).  

Z tego powodu trudnym jest uczenie dziecka umiejętności społecznych, co jednak jest niezbędne w celu rozwijania satysfakcjonującego dla niego życia (proponowane rozwiązania związane z niektórymi umiejętnościami odnajdziemy w książcemiędzy innymi nauka wzajemności i empatii). 

 

 

Lubię czytać poradniki dla rodziców, bo zawierają najważniejsze treści w przystępnej formie, co wcale nie jest takie proste przy skomplikowanych zagadnieniach, takich jak na przykład oddziaływania terapeutyczne w stosunku do osoby na spektrum.  

Niepodważalną zaletą jest to, że książka motywuje i podnosi na duchu rodziców, pokazując im szereg możliwości, jakie przed sobą mają angażując się w zmianę zachowania ich dziecka. Przyznaje im wiodącą i najważniejszą rolę orędownika dobra swojego dziecka. Zwraca także uwagę na to, jak istotna jest współpraca rodziców z terapeutami i innymi opiekunami po to, by postępy dziecka były szybsze i generalizowały się na inne środowiska.  

Niektórzy specjaliści i osoby dorosłe ze spektrum autyzmu piszą o tym, że metody praktykowane w Stosowanej Analizie Zachowania nie mają wystarczającego podłoża w badaniach długofalowych oraz nie zwracają uwagi na możliwości, chęci czy znużenie dziecka powtarzanymi ćwiczeniami. Stosując jakiekolwiek metody należy zawsze pamiętać, że dziecko jest podmiotem, to znaczy, że zawsze liczymy się z jego dobrem i samopoczuciem, dostosowując (jak tylko jest to możliwe) nasze oddziaływania. Jeśli czegoś nie wiemy lub nie umiemy, ZAWSZE trzeba się doinformować u specjalistów i dopasować metody do konkretnego dziecka, gdyż jego dobrostan psychiczny jest najważniejszy. 

Książka „Wychowując dziecko z autyzmem” to skondensowana wiedza na temat metod Stosowanej Analizy Zachowania, przystosowana do możliwości wdrażania ich przez opiekunów. Jeśli będziecie chcieli uzyskać więcej informacji na temat SAZa, warto jest sięgnąć do bibliografii zawartej w tej książce, lub zwrócić się bezpośrednio do terapeutów pracujących tym systemem – w Polsce jest spora grupa osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Ja również posiadam wiedzę dotyczącą omawianego tematu – w razie potrzeby zapraszam do kontaktu. 

 

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Powrót na górę

Kontynuując przeglądanie strony, wyrażasz zgodę na używanie przez nas plików cookies. więcej informacji

Aby zapewnić Tobie najwyższy poziom realizacji usługi, opcje ciasteczek na tej stronie są ustawione na "zezwalaj na pliki cookies". Kontynuując przeglądanie strony bez zmiany ustawień lub klikając przycisk "Akceptuję" zgadzasz się na ich wykorzystanie.

Zamknij